Pani od zabytków

 

Mija już pół roku odkąd opiekę nad miejskimi zabytkami objęła Maria Olejarnik nowa Miejska Konserwator Zabytków. W ratuszu pracuje obecnie m.in. nad uaktualnieniem Gminnej Ewidencji Zabytków. Miejska konserwator zleca i nadzoruje ponadto prace remontowe, konserwację oraz sposób użytkowania zabytków będących własnością Gminy (w toku jest sprawa remontu zabytkowego spichlerza w Sudole), a także rozpatruje wnioski o dotacje celowe z budżetu miasta na prace remontowe i konserwatorskie zabytków położonych na terenie gminy, a niebędących jej własnością: obecnie na decyzję czekają wnioski dotyczące remontu dawnej przystani żeglarskiej położonej w Parku Zamkowym i kościoła p.w. św. Józefa w Raciborzu Ocicach. Katalog zadań przypisanych Miejskiemu Konserwatorowi jest oczywiście dużo szerszy, ale nie wszystko na raz.

Czym właściwie zajmuje się Miejski Konserwator Zabytków?

Maria Olejarnik: Miejski Konserwator Zabytków realizuje zadania własne gminy w zakresie opieki nad zabytkami, w szczególności realizuje Gminny Program Opieki nad Zabytkami. Zajmuje się też sprawami związanymi z ochroną zabytków, na mocy Porozumienia zawartego przez Wojewodę Śląskiego z Gminą Racibórz 7 grudnia 2004 roku. Czuję na sobie ogromne brzemię, sprawowania faktycznej opieki nad zabytkami miasta, będącymi zarówno własnością Gminy Racibórz jak i tych, które leżą na jej terenie.

Jak duży jest to zbiór obiektów?

MO: Według obecnego stanu na terenie gminy leży 35 zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków oraz około 300 obiektów proponowanych do ujęcia w Gminnej Ewidencji Zabytków. Dążę do jak najszybszego przyjęcia zarządzeniem Prezydenta Miasta Gminnej Ewidencji Zabytków oraz opublikowania jej w Internecie. To zadanie czasochłonne, wymaga aktualizacji dokumentacji zabytkowych obiektów i dokonania ich oględzin. Uporządkowana ewidencja uczytelni zasób dziedzictwa naszego miasta oraz ułatwi sprawowanie nad nim ochrony.

Miejski Konserwator Zabytków w szczególności powinien dbać o zabytki będące własnością miasta; zlecać i nadzorować wszystkie prace remontowe, konserwację oraz sposób użytkowania tych zabytków. Które z raciborskich zabytków w najbliższym czasie doczekają się przeprowadzenia takich prac ?

MO: Jeszcze pod koniec roku zleciłam przeprowadzenie prac naprawczych dachu Baszty Miejskiej. Sporo szkód narobiły gołębie. Zadanie zostało zrealizowane. Teraz zajmuję się zabytkowym spichlerzem w Sudole. Obiekt jest bezcennym świadectwem architektury rolniczej naszego miasta i świadczy o bogactwie tych terenów w XIX wieku. Spichlerz razem z Prezydentem i miejskimi radnymi wizytowaliśmy kilkakrotnie. Wymaga on niezwłocznego remontu. Zleciłam wykonanie (w terminie do końca lutego) projektu i kosztorysu na to zadanie. Wcześniej uporządkowaliśmy wnętrza obiektu. W przyszłości spichlerz mógłby stać się ważnym obiektem na szlaku architektury agrarnej.

Do Pani obowiązków należy ponadto rozpatrywanie wniosków o dotacje celowe z budżetu miasta na prace remontowe i konserwatorskie zabytków położonych na terenie gminy, a niebędących jej własnością. Ile takich wniosków wpłynęło na Pani ręce do magistratu?

MO: W tym roku wpłynęły dwa takie wnioski. Jeden na remont elewacji kościoła św. Józefa w Raciborzu Ocicach. Wnioskodawcą jest parafia, a obiekt to przykład modernizmu w architekturze sakralnej. Kościół został wzniesiony w czasach III Rzeszy (w latach 1937-1938) według projektu Feliksa Hinza Hinssena. Przypomnę tylko, że w 2013 roku przy wsparciu Miasta wykonany został remont dachu kościoła.

Drugim obiektem starającym się o dotację miasta jest tzw. „stara rybaczówka”, czyli budynek dawnej przystani żeglarskiej przy ul. Zamkowej 2a. Obiekt to unikatowy, jeden z nielicznych zachowanych przykładów obiektu o konstrukcji szachulcowej w Raciborzu (charakterystycznej dla zabudowy Raciborza z przełomu XVIII/XIX wieku). Obiekt został wpisany do rejestru zabytków w 1996 r. Właściciel Rybaczówki chce przeprowadzić gruntowny remont zabytku, obejmujący wymianę stropu, wykonanie izolacji przeciwwilgociowej, remont elewacji, dachu stolarki okiennej i drzwiowej.

Do mnie należy rozpatrzenie wniosków. Ostateczną decyzję, każdorazowo podejmuje Rada Miasta w drodze uchwały.

Wnioski to sprawy jednostkowe. Co zajmuje na co dzień Miejskiego Konserwatora Zabytków?

MO: Jak powiedziałam na wstępie, na mocy Porozumienia prowadzę niektóre zadania z zakresu sprawowanej ochrony zabytków. Należą do nich, mówiąc ogólnie, uzgodnienia w toku postępowania ustalania warunków zabudowy oraz udzielania pozwoleń na budowę w stosunku do obiektów ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków oraz udzielanie opinii konserwatorskich dotyczących wszelkich zmian w strefach ochrony na mocy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Sprawy te wymagają wiedzy merytorycznej, spotkań z użytkownikami, właścicielami, mieszkańcami zabytków a także architektami i projektantami oraz odbywania wizji lokalnych. W ciągu miesiąca prowadzę kilkanaście takich spraw, a proszę pamiętać, że pracuje w wymiarze ½ etatu. Przypominam, że w kompetencji MKZ w żadnym stopniu nie leży rejestr zabytków – ochronę prawną nad obiektami rejestrowymi sprawuje wyłącznie Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Czy zdążyła już Pani sobie wypracować wizję swojej pracy?

MO: W moim rozumieniu Miejski Konserwator Zabytków powinien udzielać wszelkiej pomocy związanej z zagadnieniami dotyczącymi wszystkich zabytków, nawet jeśli ich ochrona prawna nie leży w jego kompetencjach (na przykład kiedy obiekt jest w rejestrze zabytków). Dodatkowo, kiedy istnieją rażące zaniedbania obiektów zabytkowych, to Miejski Konserwator Zabytków powinien zainicjować działania mające na celu możliwe ocalenie substancji zabytkowej. Powinien także inicjować procedurę wpisu do rejestru – informować Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o takiej potrzebie, z uzasadnieniem. Chciałabym, zgodnie zresztą z zapisami Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami, realizować działania promocyjne i edukacyjne. Chcę wzbogacić stronę internetową Urzędu Miasta o informacje o zabytkach, konkretnie o pełny katalog, w miarę możliwości ze zdjęciami i historią, zabytków z terenu gminy będących w Gminnej Ewidencji Zabytków oraz w rejestrze zabytków. W przyszłości planuję organizację spotkań i wykładów o zabytkach miasta i o formach ich ochrony. Na realizację tych dużych zadań - związanych z pracami remontowymi i konserwacyjnymi - planuję aplikować o środki zewnętrzne m. in. z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.