Miasto Racibórz w grudniu 2019 r. przystąpiło do prac nad utworzeniem w Mieście Racibórz parku kulturowego. Głównym celem podjętych działań jest podwyższenie świadomości o posiadanym bogatym dziedzictwie ponad 8-wiekowego Raciborza oraz współodpowiedzialności wszystkich mieszkańców za publiczną przestrzeń miasta. Na sesji rady Miasta Racibórz 26 kwietnia 2023 r. odbyło się głosowanie nad przyjęciem uchwały o parku kulturowym w Raciborzu. Uchwała nie została podjęta — dziesięciu radnych głosowało za przyjęciem, dziesięciu przeciw i jeden wstrzymał się od głosu.
Ochrona zabytków na terenie starego miasta w Raciborzu
Obszar ścisłego centrum w Raciborzu pomiędzy ulicami Drewnianą, Placem Wolności, ul. Wojska Polskiego, ul. Michała Drzymały, ul. Podwale, Placem Mostowym i ul. Władysława Reymonta to teren obejmujący średniowieczne założenie miejskie z czytelnym jeszcze średniowiecznym układem ulic w obrębie murów miejskich a nawet z zachowanymi od średniowiecza nazwami tych ulic (np. ul. Browarna czy ul. Solna). Zachowała się także różnorodna, historyczna architektura, z nawarstwieniami z rożnych epok: mamy oryginalne fragmenty średniowiecznych obwarowań, średniowieczne świątynie, barokowe figury, kamienice i budynki użyteczności publicznej z XIX i XX w. a także odbudowane po II wojnie światowej kamienice np. na zachodniej pierzei Rynku i mozaiki-murale z czasów PRL na ul. Długiej.
Teren ten z uwagi na swój historyczny charakter został objęty już w 1949 r. formą ochrony jaką jest obszarowy wpis do rejestru zabytków. Należy więc pamiętać o pewnych zasadach postępowania, które obowiązują na takim obszarze zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a szczególnie zgodnie z art. 36 tej ustawy.
Przede wszystkim należy pamiętać, że:
- na umieszczanie na tym terenie reklam, napisów i urządzeń wymagane jest pozwolenie Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (dotyczy to m. in. reklam, szyldów czy klimatyzatorów wieszanych na elewacjach i dachach poszczególnych budynków a także ustawiania ich na stałe na ulicach czy w podwórkach na terenie całego obszaru wpisanego do rejestru zabytków),
- wszystkie prace budowlane prowadzone na tym obszarze powinny uzyskać pozwolenie Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (w szczególności mowa o remontach elewacji, zmianach pokrycia dachowego, wymianach okien, lokalizacji nowych okien na dachach a także zmianach nawierzchni dróg, prowadzenia robót drogowych oraz utwardzeniach terenu na podwórkach, montażu barierek, śmietników, bram i innych elementów),
- ustawienie na terenie wpisanym do rejestru zabytków sezonowego ogródka gastronomicznego wymaga pozwolenia Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (mowa o ogródkach ustawianych trwale na cały sezon, co oznacza, że restaurator nie chowa mebli i innych elementów ogródka każdorazowo codziennie po zamknięciu lokalu, a pozostawia je na zewnątrz na cały sezon).
Informujemy, że 14 września 2021 r. Prezydent Miasta Racibórz podpisał Zarządzenie Nr 1439/2021 w sprawie zasad funkcjonowania ogródków gastronomicznych na płycie Rynku
i na Deptaku (ul. Długa) a także w obszarze ścisłego centrum w Raciborzu. Wnioskując do Prezydenta Miasta o zawarcie umowy na zajęcie pasa ruchu na omawianym terenie pod ustawienie ogródka gastronomicznego należy dostosować ogródek do wymogów opisanych ww. Zarządzeniu a także (po podpisaniu umowy) uzyskać odpowiednie pozwolenie ŚWKZ.
Z uwagi na liczne pozostałości średniowiecznego miasta pod ziemią a także na inne nawarstwienia archeologiczne na tym terenie o wszelkich pracach ziemnych należy poinformować Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków a także uzyskać od niego stosowne pozwolenia, zgodnie z zapisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Procedury związane z uzyskiwaniem pozwoleń o których mowa powyżej są opisane na stronie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach: www.wkz.katowice.pl
Na tej stronie internetowej dostępne są także formularze wniosków.
Projektując i planując zmiany na elewacjach i w obrębie ulic starego miasta należy uwzględnić jego historyczny charakter i wizualnie dopasować do niego rozwiązania. Szyldy oraz witryny nie powinny być zbyt duże, zasłaniać detali architektonicznych, nie powinny mieć krzykliwych grafik, kolorystyka powinna być stonowana i dopasowana do kolorystyki budynku. Elementy identyfikacji wizualnej, szyldy itp. nie powinny dominować nad architekturą. Bezwzględnie nie można umieszczać wielkoformatowych bannerów i reklam bez pozwolenia konserwatora zabytków, a takie już istniejące a umieszczone dawniej bez pozwolenia należy demontować. Podobnie nieużywane anteny i inne zbędne elementy umieszczane na elewacji – należy zdemontować. Okna powinny odzwierciedlać historyczne podziały. Elementy umeblowania ulicznego (ławki, kosze na śmieci, poręcze) ale także w obrębie podwórek powinny być jednorodne, zaleca się wykonywanie ich z elementów metalowych czarnych lub antracytowych oraz z drewna. Nawierzchnie utwardzone chodników, podwórek a także ulic powinny być wykonane z bruku kamiennego ewentualnie z innego szlachetnego i estetycznego materiału, odpowiadającego historycznym rozwiązaniom. Nie zaleca się nawierzchni z betonu i asfaltu. Należy pamiętać o pozostawianiu jak największej ilości powierzchni czynnej biologicznie – zielonej: trawników, roślin, drzew.
Opieka oraz ochrona raciborskiego zabytkowego centrum miasta leży w naszym wspólnym interesie, dlatego przypominamy, że należy stosować zasady ochrony jakie obowiązują na tym terenie w świetle przepisów prawa.